Như đã từng hứa với AE rằng sẽ chụp hình cách thay đất cho cây thông đen khi có dịp. Xin được chia sẻ để cùng các AE tham khảo.

Cũng xin được nói trước, cây thông này bước vào giai đoạn tạo tàn và thời gian ước lượng là 5 năm sẽ song nên mình đã chộn đất khô (dry mix) để bảo đảm trong quá trình tạo tàn đất không bị rã đặng khỏi gián đoạn sự phát triển của cây. Khi năm thứ 5 vừa tới thì đất trong chậu sẽ vừa nghẹt thì cũng là thời điểm để vô chậu bonsai đẹp và mỏng. Nên nhớ chậu và đất ở thời điểm này đã được chọn để bảo đảm cho sự phát triển của cây chứ chưa phải là chậu của tác phẩm tương lai.

Cách thức pha đất; đất được sàn lọc để không có bụi làm nghẹt. Tỷ lệ 3:3:3:1 akadama, pumice, nham thạch đen, than củi.

Ở dưới đáy chậu được lót một lớp pumice hạt lớn và rải một lớp mỏng than để bảo đảm sự thoát nước lâu dài, than có tác dụng hút đi những chất toxin có hại cho rễ qua những lần bón phân.

5 năm trước do khai thác từ vườn đã không làm kỹ còn sót lại một chút đất thịt (garden soil) thành thử lần này ráng lấy hết đất thịt và cắt những cọng rễ lớn chỉ vừa đủ để vào khít chậu.

Cây được dùng kẽm cột chắc vào chậu để tránh sau này di chuyển lung lay bị đụng rễ.

Vào đất mới, dùng đũa chèn cho đất vô những góc cạnh tránh đừng để khoảng trống và dùng tay gõ vòng quanh thành chậu cho đất khít lại.

Vì cây trong quá trình tạo tàn nên không quá quan trọng thẩm mỹ đất trên mặt chậu nên mình đã dùng một loại sỏi lớn trải đều nhằm tránh cỏ mọc cũng như khi tưới đất không văng ra.

Sau đó cây được tưới rất kỹ để rửa hết bụi bặm trong đất tới khi nước sạch từ trong chậu chảy ra. Và cũng nên chú ý vì lần đầu nên cần tưới hơi kỹ để đất trong chậu đều ướt. Sau đó mình dùng nước sạch pha với một muỗng 5ml superthrive tưới cho cây.

Vì khí hậu mùa Thu nắng mát nên cây được bê ra nắng để nhưng chọn chỗ khuất gió. Vì cây mới được cắt rễ và thay đất nên đất cần phải duy trì độ ẩm. Cây cần được tưới mỗi ngày cho dù mưa hay nắng. Vì là đất mới nên rất khó bị nghẹt nước hay thúi rễ nên tưới nhiều không thành vấn đề vả lại tưới nhiều còn giúp đất trong chậu nén khít lại.

Đây chỉ là nhu cầu của mình, các AE cũng không cần thiết phải làm theo nhưng nếu được thì càng tốt: mỗi ngày mình đều tưới cho cây với 5ml superthrive, độ hơn 10 ngày thì thôi và chỉ tưới nước thôi, sau đó một tháng thì mình bắt đầu bón phân 0-10-10.

AE chú ý, nếu khí hậu của bạn nóng trên 75 F thì nên để cây trong râm độ 15 ngày rồi từ từ mang ra nắng. Chứ khí hậu của mình vào tháng này thì dưới 70 F vào ban ngày, đêm khoảng 50F.

Cây này được tỉa chồi và lá già mấy hôm trước nay sẽ thay đất để chuẩn bị cho kế hoạch 5 năm tới cho việc tạo tàn.

Đất nung akadama được sàn để không có bụi và chọn hạt bằng kích cỡ

Pumice (đá non núi lửa) được sàn để lấy hạt bằng nhau

Nham thạch đen được sàn để chọn hạt bằng nhau

Tỷ lệ 3:3:3:1 akadama, pumice, nham thạch đen, than củi

Đất được chộn đều

Kẽm bẻ số 8 để khoá lưới lót lỗ thoát nước không bị xê dịch

Lưới lót lỗ thoát nước

Các lỗ thoát nước được lót lưới để đất không rớt ra ngoài.

Chạy kẽm để cột cây vào chậu cho chắc chắn

 

Dưới đáy chậu lót một lớp đá pumice lớn hạt để bảo đảm thoát nước, sau đó rải một lớp mỏng than củi. Than củi có tác dụng hút nước đọng lại cũng như hút đi những chất toxin độc hại do phân bón thường đọng lại đáy chậu. Sau đỏ mới bỏ đất chộn nên trên.

Cây sau khi đã được lấy hết đất thịt nhưng không rửa rễ để tránh làm chết nấm rễ.

 

Sau khi cắt bỏ những cọng rễ lớn để vô vừa chậu

Án chừng đã vừa chậu thì ngưng đừng cắt quá nhiều rễ

 

Khi vô đất nên dùng đũa nén đất cho khít nhau và ráng đừng để khoảng rỗng sẽ không tốt cho rễ

 

Dùng tay gõ thành chậu vừa phải để đất trong chậu khít lại với nhau

Nên chừa một vài cm đặng bỏ đất mịn trên mặt (top soil) cho thẩm mỹ. Nếu cây thành phẩm nên bỏ akadama để có rêu mọng hoặc cây training nên để sỏi đặng khi tưới đất không văng ra và cỏ dại sẽ không mọc.

Vì cây đang quá trình tạo tàn không cần thẩm mỹ nên mình chọn sỏi lớn (nham thạch màu nâu) để rải trên mặt đặng cỏ dại không mọc và khi tưới đất không văng ra ngoài.

 

Vì cây đang quá trình tạo tàn không cần thẩm mỹ nên mình chọn sỏi lớn (nham thạch màu nâu) để rải trên mặt đặng cỏ dại không mọc và khi tưới đất không văng ra ngoài.

Rải sỏi trên mặt tuy không thẩm mỹ (vì cây training) nhưng giúp không có cỏ dại và khi tưới đất không văng ra ngoài

Tưới cho kỹ tới khi nước sạch chảy ra từ đáy chậu

 

Superthrive để giúp cây mau bình phục sau khi phẫu thuật (cắt rễ)

5ml superthrive với 3 lít nước

Pumice (đá non núi lửa) và nham thạch (đen, đỏ, nâu) có lượng giữ ẩm tương đương, cả hai đều có lỗ li ti tạo môi trường cho rễ bám vào có điều nham thạch nặng hơn pumice nên nếu cây lớn hay nhỏ thì lượng mà dùng. Pumice trung tính về pH hơn, còn nham thạch thì có acid nhè nhè rất thích hợp cho lá kim. Khi núi lửa phun ra; đỏ ra trước xuống dưới rồi đến nâu và cuối cùng là đen nên thành thử bao nhiêu dinh dưỡng dẽ đọng xuống dưới vì vậy cây hoa quả hảo acid để nhiều bông/trái nên người ta thường dùng nham thạch đỏ, còn đen thì do màu khá dễ nhìn hơn nên dân lá kim thích dùng. 

Akadama là đất nung vừa phải, tác dụng của nó rất thần kỳ. Khi chúng ta thay đất thường cắt tỉa rễ cho vừa chậu vì vậy những hạt akadama tròn chịa giữ một lượng nước vừa phải, qua thời gian cây bình phục đâm chồi với lá thì rễ cũng sẽ phát triển. Khi rễ phát triển thì sẽ cần chỗ thành thử rễ sẽ nghiền nát akadama nhỏ hơn để có chỗ. Nhiều rễ thì nhiều lá, nhiều lá thì cây cần nhiều nước. Akadama càng được nghiền nát thì càng chứa nước nhiều (ý như bùn sẽ lâu khô hơn sỏi). Kỳ diệu chưa. Trên thế gian này có loại đất nào có thể làm được như vậy. 

Than thì do đặc tính hút nước cao và công nghiệm hoá ngày nay thường dùng để lọc nước, vậy sao chúng ta không dùng để làm sạch chất trồng cũng như nguồn nước. Cây trong chậu được dùng chất vô cơ thì đâu có dinh dưỡng gì thế nên ta tống phân vô, phân hoá hoạc đôi khi có những hoá chất lâu ngày chưa chắc đã tốt cho cây thành thử than sẽ giúp chúng ta thanh toán nó. Bạn có bao giờ để ý khi thay chậu, ở đáy có mùi thui thủi, đó là vì những chất dơ bẩn đọng lại nên bỏ than vô rất hiệu quả.

‎Tác giả: Anh Uẩn Hà (UHa)